W zależności od szybkości gojenia, rany dzielimy na ostre i przewlekłe. Rany ostre nie stanowią poważnego problemu medycznego ponieważ goją się szybko, zwykle w ciągu 2-7 dni. Z kolei rany przewlekłe to rany nie poddające się leczeniu. Kryterium czasu, po uwzględnieniu którego można mówić o ranie przewlekłej nie jest do końca sprecyzowane. Niektórzy autorzy za przewlekłą uznają ranę, która nie goi się w ciągu 1-2 tygodni, z kolei inni przedłużają ten okres do 6-8 tygodni [1-3].
Wśród czynników opóźniających proces gojenia rany wymienić należy:
zakażenie
obecność w ranie tkanki martwiczej
wysuszenie rany lub jej nadmierny wysięk
niedostateczne ukrwienie obszaru rany
rozległość
uszkodzenie rany np. przez nieodpowiednie antyseptyki
zły stan organizmu, np. niedożywienie, stres, osłabiona odporność, niedobory witamin, niedokrwienie, zakażenia ogólnoustrojowe
przewlekłe choroby współwystępujące, np. cukrzyca, nowotwory, niektóre przyjmowane leki, np. chemioterapia, sterydy, leki obniżające krzepliwość krwi [1-5].
O czasie gojenia ran decyduje wiele czynników: stan odżywienia pacjenta, jego wiek, nawodnienie, dopływ tlenu do tkanek, higiena, przyjmowane leki oraz wdające się zakażenia.
Aby przyspieszyć proces leczenia ran i regenerację skóry należy stosować odpowiednie preparaty miejscowe tworzące optymalne warunki do gojenia się rany. Zapewnienie właściwej wilgotności
w przypadku ran suchych, pochłonięcie nadmiaru wysięku w przypadku ran mokrych oraz ochronę rany przed czynnikami zewnętrznymi. W przypadku ran poważniejszych należy przede wszystkim zadbać o odpowiedni dostęp tlenu i substancji odżywczych do komórek w obrębie zranienia.
Obecność tlenu w ranach jest niepodważalnym warunkiem ich gojenia. Uczestniczy on bowiem w wielu ważnych procesach: metabolizmie, angiogenezie, produkcji reaktywnych form tlenu, a także w remodelingu. Im głębiej tlen trafia do rany, tym szybszy jest proces rekonwalescencji. Istotnym elementem jest dieta witaminowa mająca wpływ np. na rany operacyjne. Zły stan odżywienia skutkuje niedoborem substancji odżywczych, witamin
i mikroelementów potrzebnych do gojenia oraz niezbędnych układowi odpornościowemu. Nieprawidłowe żywienie spowalnia gojenie, grozi podwyższeniem ryzyka zakażenia rany.
Ważne jest uzupełnienie w organizmie ilości witaminy C. Witamina ta uczestniczy
w powstawaniu kolagenu, który stanowi swego rodzaju rusztowanie dla komórek. Bez witaminy C tworzenie nowej tkanki łącznej między komórkami jest utrudnione, a brak kolagenu pozbawia skórę sprężystości i elastyczności. Witaminę C można dostarczyć z dietą lub suplementować w postaci specjalnych preparatów. Istotną rolę odgrywa również białko, arginina, witaminy: A, E oraz cynk i selen. Białko pełni funkcję substratu dla układu odpornościowego. Arginina zaś odpowiada za aktywację makrofagów, a witaminy neutralizują wolne rodniki. Argininę można znaleźć w czerwonym mięsie, drobiu, mleku oraz przetworach mlecznych, produktach pełnoziarnistych, orzechach, soi czy soczewicy. Dobrym źródłem białka są jajka, tuńczyk, wołowina oraz produkty mleczne. Witaminę A można znaleźć w żółtku, pełnym mleku, tłustych rybach oraz warzywach o czerwonym i pomarańczowym kolorze. Dlatego przed operacjami warto wzbogacić dietę o kwasy omega-3, olej lniany, witaminę A i E oraz witaminę B5 [3-4].
Proces gojenia ran jest procesem złożonym i przebiega z zaangażowaniem wielu mechanizmów obronnych i regeneracyjnych naszego organizmu. Najważniejsze, aby ranę odpowiednio oczyścić, zabezpieczyć przed czynnikami bakteryjnymi i zachować w niej wilgotne środowisko.