Otarcie jest to powierzchowne uszkodzenie skóry powstałe w wyniku kontaktu z chropowatą powierzchnią. Uszkodzona zostaje wierzchnia warstwa skóry. W miejscu ubytku pojawia się wysięk surowiczy z niewielką domieszką krwi. Otarcia pomimo płytkiego urazu są bardzo bolesne, czasami trudno się goją, co często wynika z pozostających w ranie zanieczyszczeń. Zaniedbane drobne otarcie może stać się przyczyną poważnej infekcji. Dlatego niezmiernie ważne jest wykonanie prawidłowego opartunku. Poniżej przedstawiono schemat postępowania w przypadku niewielkiego otarcia naskórka [1,2]:
Umycie i wypłukanie rany przy użyciu sterylnego roztworu soli fizjologicznej, łagodnego środka odkażającego lub wody z kranu. Najnowsze standardy nie zalecają stosowania wody utlenionej i spirytusu! Uszkodzonego miejsca nie należy pocierać wacikiem, gazikiem lub ręcznikiem.
Przemycie i odkażenie brzegów rany środkami aseptycznymi, nie prowadzące do podrażnień tkanek i opóźnienia procesów gojenia.
Założenie suchego sterylnego opatrunku – w przypadku otarć proponowanym rozwiązaniem jest plaster z opatrunkiem.
Zwykle te działania i odpowiednia pielęgnacja są wystarczające, by w ciągu kilku dni rana zagoiła się samoistnie. Niestety nawet małe i niepozorne uszkodzenia mogą goić się bardzo trudno. Warto więc zwrócić uwagę, czy pacjent nie jest zagrożony ryzykiem wystąpienia źle gojącej się rany [3]. Należy zwrócić uwagę na możliwość powstania infekcji o czym może świadczyć pojawienie się zaczerwienienia, ocieplenia skóry, opuchlizny, bólu oraz wydzieliny/ ropy. W przypadku powyższych objawów należy udać się na wizytę do lekarza lub na pogotowie [4].
Podczas procesu gojenia się ran dochodzi do złożonych reakcji chemicznych czynnych miejscowo, biologicznie aktywnych substancji oraz zjawisk fizycznych do których zalicza się zmiany sprężystości skóry i wzrost wytrzymałości na rozciąganie. Należy wyodrębnić trzy podstawowe etapy gojenia się rany:
faza wysiękowa
faza oczyszczania
faza proliferacyjna
faza przebudowy
W fazie wysiękowej dochodzi do miejscowej reakcji zapalnej, która trwa zwykle od 4 do 7 dni przejawiając się między innymi wysiękiem i obrzękiem. W prawidłowo gojących się ranach wysięk przybiera jasną, żółtoróżową barwę. Obecność wysięku korzystnie wpływa na proces gojenia rany. Dochodzi do pojawienia się komórek zapalnych (neutrofile, monocyty, limfocyty) chroniących ubytek przed zanieczyszczeniami i chorobotwórczymi drobnoustrojami. W fazie oczyszczania następuje zwiększona ilość makrofagów, które eliminują przedostające się zabrudzenia i bakterie. Właściwe gojenie się rany następuje w fazie proliferacyjnej trwającej od 3 do 6 tygodni, gdzie dochodzi do aktywacji fibroblastów z tkanek sąsiadujących oraz nowotworzenie naczyń. Fibroblasty wykazują zdolność do tworzenia enzymów proteolitycznych wspomagających regenerację tkanek oraz są wytwórcami włókien kolagenowych będących podstawą do budowy
i regeneracji tkanki łącznej, odbudowania uszkodzonych naczyń krwionośnych oraz wytworzenia blizny w miejscu zranienia. Dzięki tej fazie rana ulega obkurczeniu i dochodzi do wytworzenia naskórka (epitelializacji). Ostatnim etapem gojenia się rany jest jej przebudowa, w której następuje przebudowa kolagenu od 3 tygodni do kilku lat [5].